Hoe de Regionale AI-hub Midden-Nederland de AI-beweging in Nederland versterkt

Vraag aan Kees van der Klauw, coalitiemanager van de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC), hoe het ervoor staat met AI en hij brandt los. Er zijn grote slagen geslagen, maar er is evenzoveel werk te doen. De regionale invloed van bijvoorbeeld de AI-hub Midden-Nederland is daarbij cruciaal.

De coalitie en het Nationaal Groeifonds

“Als je vraagt hoe het met de Nederlandse AI Coalitie gaat, heb je het eigenlijk over twee dingen. Aan de ene kant: hoe gaat het met de coalitie, de publiek-private samenwerking op het gebied van AI? En aan de andere kant hoe gaat het met het Nationaal Groeifonds voorstel. Want daarvan hebben we in april aangegeven dat het voorstel in belangrijke mate is toegekend. Maar een ander deel vergt nog wat onderbouwing. En dat terwijl iedereen natuurlijk snel aan de slag wil. Dat geldt trouwens niet alleen voor AI. Want dit nieuwe Nationaal Groeifonds is ook nog aan het leren hoe het allemaal geregeld moet worden”.

IJzersterke coalitie

“Wij staan in ieder geval allemaal in de startblokken. We hebben allemaal hard getrokken aan de coalitie en het plan. Partijen hebben elkaar daadwerkelijk gevonden. Daar ben ik ook trots op. Dat die coalitie ook echt een coalitie is. Er waren al veel partijen, die bezig waren met AI, maar nog allemaal los van elkaar. En nu zie je meer de gedachte: we moeten ons profileren én we moeten gaan samenwerken. Ik ben blij dat we de boel samen met deelnemers in beweging hebben gekregen. Dat we niet meer 17 miljoen individualisten in Nederland hebben, maar dat we dat toch weten samen te brengen in een aantal werkgroepen. Dat heeft ook echt indruk gemaakt op de overheid. Ik ben ervan overtuigd dat die ijzersterke coalitie een belangrijke factor is in de toekenning van het Nationaal Groeifonds.”

Geen praatclub, maar concreet aan de slag

“Organisaties zoals deze hebben vaak de neiging om zichzelf op een podium te hijsen. Dat doen we ook wel naar buiten toe, niet om onszelf, maar omdat er een ambitie en een urgentie voor Nederland ligt en die willen we voor het voetlicht brengen. We hebben vanaf het begin af aan de ambitie gehad dat we er een serieuze club van wilden maken. We hebben inmiddels 500 deelnemende partijen en als je het over mensen hebt, dan kom je al snel op zo’n 2.000 betrokkenen.

Tegelijkertijd wil ik ook kritisch blijven. Het risico bestaat dat je versleten wordt voor een praatclub, omdat je geen middelen hebt. Maar dan zeg ik: kijk nu eens naar wat we al bereikt hebben zonder middelen! En nu we die koppen bij elkaar hebben weten te steken, hebben we geld los kunnen krijgen om concrete projecten te gaan uitvoeren. En dat gaat dus komen.”

Ketens in beweging brengen: complex maar nodig

“Wat heel belangrijk is, is dat ook het MKB met AI aan de slag kan. Grote bedrijven deden dat al . En ook bij academische instellingen werd al aan AI gewerkt. Maar nu moeten we de keten in beweging brengen. We zijn hier niet om alleen onderzoek te stimuleren, of alleen maar randvoorwaardelijk bezig te zijn. Nee, we doen alles! Dat maakt het complex. Dat was ook de feedback op het Nationaal Groeifonds voorstel. Maar het is niet zo dat wij het complex máken. De uitdaging ís gewoon complex. En dan kun je er voor kiezen om uit de complexiteit te blijven. Dan gaat iedereen weer terug in zijn silo en verandert er niets.

In de gezondheidszorg is er bijvoorbeeld een enorm complex ketenprobleem dat je wilt aanpakken, waarin je wilt vernieuwen. Data delen tussen verschillende partijen is in deze context natuurlijk niet zo eenvoudig. Je hebt te maken met privacy en ethiek. En daarbij dat alle data in andere formats mede door het ontbreken van standaarden. Of dat mensen gewoon geen zin hebben om data te delen. Kortom: een grote organisatorische uitdaging. Die uitdaging aangaan is wat we als coalitie willen en dat begint ook al aardig te lukken.

Gemeenschappelijk vraagstukken en domeinkennis

“We zijn begonnen met horizontale en verticale werkgroepen. Horizontaal de onderwerpen van gemeenschappelijk belang, zoals ethiek, human capital, R&D, data delen etc. Dat pakken we gezamenlijk op. En in de 13 verticale werkgroepen komen de toepassingsgebieden aan bod. Want we weten dat je niet met algemene kennis kunt aankomen in de domeinen. Je moet de taal spreken van de boer, de vervoerder, de medicus om AI daar te laten landen. Daarbij is domeinkennis ook heel belangrijk om goede algoritmen te maken”.

Regionale netwerken en organiserend vermogen

“Toen kwamen er naast de horizontale en verticale werkgroepen ook nog hubs bij. Niet om het complexer te maken, maar om de stakeholders tot in de haarvaten te betrekken. Dat lukt alleen als je niet alles centraal, nationaal wilt organiseren. Daarvan ben ik overtuigd. Het MKB, de burgers, die zitten in de regio. Dus daar moet je naar toe, die komen niet naar jou.

Daarnaast zie je dat het organiserend vermogen in de regio’s gewoon groter is. Een project met een paar bedrijven is sneller opgezet in de regio dan dat je dat nationaal aanvliegt. In een ROM ecosysteem werk dat goed. Zij hebben in de regio al contacten en relaties. De ROM Utrecht Region, als trekker van de AI-hub Midden-Nederland, weet ook heel goed hoe bedrijven te motiveren en welke randvoorwaarden er zijn voor bedrijven.

De hubs en de werkgroepen gaan nu steeds meer samenwerken. Een – niet onbedoeld – neveneffect is dat de BV Nederland gaat nadenken over: wat is nu de signatuur in bijvoorbeeld de regio Utrecht? En dat wordt ook al duidelijk voor Utrecht. Mobiliteit, met het OV, Cultuur en Media, Gezondheid en Zorg en Energie en Duurzaamheid in het kader van ´Smart City´ tekenen zich af in Utrecht.

Een van de uitdagingen die ik zou willen voorleggen aan de AI-hub Midden-Nederland is: hoe maken we de high level, holistische verhalen nu zo concreet mogelijk?”

Bewustwording en bereidheid om samen de koppen bij elkaar te steken

“Heel veel MKB heeft nog niet in de gaten wat AI voor ze gaat betekenen. Als je als MKB te lang wacht met nadenken over wat het gaat betekenen voor jou, dan kun je daar wel eens spijt van krijgen. Een mooi voorbeeld vind ik de bemiddelingsplatforms, zoals Booking en Thuisbezorgd. In het begin was iedereen enthousiast, want bedrijven kregen een podium. Maar nu begint het een machtsfactor te worden en de bedrijven zelf worden een commodity. Terwijl de platforms geen verstand hadden van hotels of koken. Maar wel van AI en data. Uber is ook geen transportbedrijf, maar een databedrijf. Elk specialisme gaat meer gestuurd worden vanuit data. Het bewustzijn op dat vlak is een heel belangrijke eerste stap.

En het tweede is economy of scale. Een enkel bedrijfje gaat dat niet redden. We hopen dat collectieven zich aanmelden voor projecten uit het Groeifonds. Dat bijvoorbeeld 10 MKB bedrijven uit de regio Utrecht samen een gemeenschappelijk probleem gaan oppakken. Daarnaast blijven het natuurlijk concurrenten en kunnen ze zich onderscheiden met hoe ze een en ander implementeren.. Maar van de basis samen aanpakken, daar heeft iedereen profijt van. Collectieven zullen ook makkelijker subsidieerbaar zijn dan individuele bedrijfsaanvragen. Ook startups en scale-ups zijn van belang! Partnerships tussen deze jonge bedrijven en grote, gevestigde bedrijven zijn relevant”.

Begin je te verdiepen

“AI betekent dat je hele businessmodel overhoop gaat. Ook de waardeketen verschuift en daarmee ook je verdienfactoren. Ik wil geen hype prediken en zeggen dat je morgen helemaal om moet. Maar begin er wel over na te denken. Neem bijvoorbeeld een stagiair, volg eens = een cursus, wees je bewust dat je je data moet gaan organiseren. En blijf kritisch naar de NL AIC!“